یکی از مراحل اولیه‌ای که مهندسین عمران باید حین طراحی نقشه پروژه بگذرانند، محاسبه قطر میلگرد و مقدار مصالح ساختمانی مورد نیاز است. با انجام این کار، هم از هزینه‌های اضافی جلوگیری می‌شود و هم پروژه به شکلی کاملاً استاندارد پیش می‌رود. روش های اندازه گیری قطر میلگرد بسیارند و آشنایی با آن‌ها می‌تواند به مهندسین کمک کند تا پروژه را از همان ابتدا به‌درستی پیش ببرند. در ادامه با ما همراه باشید تا روش‌ها و ابزار اندازه‌گیری قطر میلگرد را معرفی کنیم.
استانداردهای تولید میلگرد در ایران
پیش از اینکه با روش‌های اندازه‌گیری سایز میلگرد آشنا شویم، خوب است که استانداردهای تولید میلگرد در ایران را بدانیم. در ایران، میلگرد طبق سیستم استاندارد روسی تولید می‌شود که به شرح زیر است:
- فولاد A1: از نوع صاف؛ دارای مقاومت تسلیم ۲۳۰۰ و مقاومت کششی ۳۸۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع
- فولاد A2: از نوع آجدار؛ دارای مقاومت تسلیم ۳۰۰۰ و مقاومت کششی ۵۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع
- فولاد A3: از نوع آجدار؛ دارای مقاومت تسلیم ۴۰۰۰ و مقاومت کششی ۶۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع
علاوه بر استاندارد میلگرد، دانستن سایز آن نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا با کارایی و عملکرد آن در پروژه‌های ساختمانی، ارتباط مستقیم دارد. روش های اندازه گیری قطر میلگرد و تعیین وزن آن به مهندسان کمک می‌کند تا وزن کلی سازه را محاسبه کرده و میزان استحکام آن را مورد بررسی قرار دهند. علاوه بر این، هر سایز میلگرد در ساختمان کاربرد خاص خود را دارد. برای مثال برخی از میلگردها مناسب فونداسیون، برخی مناسب راه‌پله و برخی دیگر مناسب دیوارها و ستون‌ها هستند.
انواع سایز میلگرد در ایران
میلگردها در سراسر جهان در سایزهای مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. یکی از جداول معروفی که سایز میلگردها را نشان می‌دهد و در کشورهای گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد، کتاب جدول اشتال است که در سال ۱۹۳۸ میلادی توسط مارتا اشنایدر بورگر، نخستین مهندس ساختمانی زن در آلمان گردآوری شد. جداول اوزان، ضخامت و مساحت سطح مقطع انواع میلگردهای ساختمانی در این کتاب قابل مشاهده هستند.
در ایران میلگردها را از سایز ۸ تا ۴۰ میلی‌متر می‌سازند که این هم مطابق سیستم استاندارد روسی است. این در حالیست که میلگردهای آجدار در سایر کشورهای دنیا از ۶ تا ۵۰ میلی‌متر ساخته می‌شوند.
اکنون که استانداردها و انواع سایز میلگردها در ایران را می‌دانیم، می‌توانیم به بررسی روش های اندازه گیری قطر میلگرد بپردازیم:
کنترل چشمی؛ از ساده‌ترین روش های اندازه گیری قطر میلگرد
این رایج‌ترین روش تشخیص سایز میلگرد است که بیشتر توسط مهندسین ناظر باتجربه استفاده می‌شود. مهندسانی که سال‌هاست در این زمینه مشغول به فعالیت هستند، می‌توانند با یک نگاه به‌راحتی سایز میلگرد را تشخیص دهند؛ اما ذکر این نکته مهم است که در آیین‌نامه‌ها اجازه استفاده از چنین روشی به مهندسان داده نشده و این روش برای مهندسان مبتدی و کم‌تجربه مناسب نیست، زیرا احتمال خطای چشمی برای آن‌ها بالا خواهد بود.
استفاده از انگشتان دست برای تعیین قطر میلگرد
جالب است بدانید که انگشتان دست نیز یکی از ابزارهای اندازه گیری قطر میلگرد هستند. مهندسانی که از قبل بند انگشتان خود را اندازه‌گیری کرده و سایز آن‌ها را می‌دانند، می‌توانند با قرار دادن انگشت خود روی میلگرد، قطر آن را تعیین کنند. نکته‌ای که در اینجا وجود دارد این است که تشخیص میلگردهای ۱۸ و ۲۰ از طریق این روش به دلیل داشتن تفاوت ۲ میلی‌متری کار ساده‌ای نخواهد بود.
شابلون اندازه‌گیری میلگرد؛ یک روش مبتکرانه
این یکی از بهترین روش های اندازه گیری قطر میلگرد است. مهندسان ناظر می‌توانند شابلون‌های آماده‌ای را همراه خود داشته باشند که قطر میلگردهای مختلف در آن‌ها موجود است. با کمک این روش، تشخیص سایز میلگردها به شکلی دقیق‌تر و ساده‌تر انجام می‌شود. این شابلون‌ها را می‌توان با استفاده از فیلم‌های رادیولوژی، ورق‌های نازک کولر یا حتی روبان نیز درست کرد.
گیج اندازه‌گیری سایز میلگرد؛ یک روش دقیق
گیج نوع خاصی از شابلون است که از جنس فولاد ضدزنگ بوده و قابلیت تشخیص سایز میلگردهای آجدار با قطر ۱۲ تا ۲۸ میلی‌متر را دارد. با کمک این محصول مهندسان نه تنها می‌توانند سریع‌تر و راحت‌تر سایز میلگردها را تشخیص دهند، بلکه در زمینه تعیین سایز میلگرد به‌صورت چشمی نیز پیشرفت می‌کنند و دقیق‌تر می‌شوند.
تعیین سایز میلگرد با استفاده از وزن آن
برای این روش باید ابتدا میلگرد ساده یا آجدار با طول‌های مختلف را وزن کرده و سپس با کمک عدد به دست آمده، قطر آن‌ها را محاسبه کنید. وزن کردن میلگرد با کمک ترازو از روش کنترل چشمی دقیق‌تر است، اما برای زمانی که آرماتورها بسته شده‌اند فایده‌ای ندارد. فرمول مورد استفاده در این روش به شرح زیر است:
۳.۱۴ ÷ ۱۰۰۰ × (وزن مخصوص) ۷.۸ × (mm) طول × (mm) شعاع۲ = وزن میلگرد
کولیس، یکی از بهترین ابزارهای اندازه گیری قطر میلگرد
استفاده از کولیس یکی از بهترین و دقیق‌ترین روش های اندازه گیری قطر میلگرد است. برای این روش، ابتدا محصول را در دهانه یا فک کولیس قرار می‌دهند و غلاف را می‌پیچانند تا فک‌ها به هم نزدیک شوند. سپس با خواندن قسمت اعداد از روی خط کش و قسمت اعشار از روی غلاف، سایز میلگرد مشخص خواهد شد. دقت داشته باشید که برای این روش باید قطر اسمی، قطر زمینه و قطر خارجی میلگرد را مورد بررسی قرار دهید.
استفاده از ریسمان برای تعیین سایز میلگرد
ریسمان بنایی، یکی از ابزارهایی است که در هر پروژه ساختمان‌سازی پیدا می‌شود. می‌توانید برای تعیین قطر میلگرد، ریسمان را دور آن پیچانده و از طریق اندازه حاصل، محیط میلگرد را محاسبه کرده و قطر آن را به دست آورید.
استفاده از آچار فرانسه
این نیز یکی از روش‌های نسبتاً دقیق برای اندازه‌گیری قطر میلگرد است، اما باید دقت داشت که از آچار فرانسه مدرج استفاده شود. برای این روش کافیست یک بار سایزهای مشخص را با آچار فرانسه اندازه‌گیری و ثبت کنید تا از آن بهره ببرید.
سخن پایانی
دانستن قطر میلگرد در زمان انجام محاسبات یک پروژه ساختمانی بسیار مهم است، زیرا هرچه محاسبات دقیق‌تر و اصولی‌تر انجام شوند، پروژه نهایی استحکام بیشتری خواهد داشت. به همین دلیل، در این مقاله به معرفی روش های اندازه گیری قطر میلگرد پرداختیم تا شما بتوانید به کمک آن‌ها بهترین پروژه را تحویل دهید.
برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می کنیم مقاله میلگرد ساده و کاربردهای آن را مطالعه نمایید.
